Zdarza się, że pacjenci są kierowani przez lekarza prowadzącego lub lekarza POZ, w związku z planowanymi zabiegami i koniecznością wyeliminowania potencjalnych ognisk zakażenia w jamie ustnej. W takiej sytuacji zawsze analizujemy dokumentacje radiologiczną (aktualne zdjęcie OPG 2D), a następnie badamy szczegółowo zarówno tkanki
StomatologiaMateriał opracowany przez Guarana PR11 maja 2021Powikłania po COVID-19 to nie tylko objawy ze strony układu oddechowego, zespół chronicznego zmęczenia czy problemy sercowo-naczyniowe. Wirus SARS-CoV-2 nie oszczędza także naszych dziąseł i zębów – alarmują a jama ustnaLista potencjalnych powikłań po przechorowaniu COVID-19 jest długa. U części pacjentów choroba odbija się na wydolności czynnościowej płuc, stawów, upośledza zmysły smaku czy zapachu. Jeszcze inni ozdrowieńcy (zwłaszcza ci, u których zakażenie miało ciężki przebieg) doświadczają duszności, zmęczenia, zaburzeń neurologicznych, wypadania włosów czy zmian tym nie koniec. Jak pokazują coraz liczniejsze badania, SARS-CoV-2 wpływa także negatywnie na zdrowie naszej jamy ustnej. Na liście skutków ubocznych, które pacjenci zgłaszają w gabinetach dentystycznych, są próchnica, ból i przebarwienia zębów, ich obluzowanie, wypadanie, a także stany zapalne wskazują, że źródłem tych problemów może być uszkodzenie naczyń krwionośnych, które atakuje wirus SARS-CoV-2. Następstwem tego mogą być zakrzepy i zaburzenia przepływu krwi, w płucach, mózgu, sercu czy nerkach. Podejrzewa się, że na podobnej zasadzie krew może nie dochodzić również do dziąseł czy zębów, powodując liczne komplikacje, martwicę miazgi– komentuje lek. dent. Aneta Furtak, periodontolog Śmigiel Implant Master Clinic, Medicover Stomatologia. Dziąsła i język są silnie unaczynione, podobnie jak miazga zębowa, czyli „żywa” część zęba, w której znajdują się naczynia krwionośne oraz zakończenia włókien objawów ze strony układu oddechowego, występujących podczas COVID-19 i rekonwalescencji po chorobie, należą także kaszel i duszności, które wzmagają suchość jamy ustnej, a jest to czynnik ryzyka rozwoju próchnicy czy halitozy. Z kolei długotrwała antybiotykoterapia czy spadek odporności mogą przyczynić się do rozwoju grzybicy jamy ustnej oraz aft– informuje ekspert. Badania potwierdzają, że nawet stres towarzyszący pandemii może przekładać się na powiększające się grono pacjentów zgrzytających zębami, zgłaszających urazy zębów (pęknięcia lub złamania), a także zaburzenia skroniowo-żuchwowe (temporomandibular disorders – TMD). Nie dziwi więc, że coraz więcej osób zaraz po przechorowaniu COVID-19 pojawia się nie tylko u pulmonologów czy kardiologów, ale także w gabinetach ozdrowieńcem? Nie zapomnij o dentyście!Zważywszy na spustoszenie, jakie w naszej jamie ustnej może spowodować COVID-19, stomatolodzy zalecają po przebytej chorobie profesjonalną kontrolę stanu jamy jest kompleksowe badanie stomatologiczne pacjenta. Dzięki temu możemy zweryfikować stan jamy ustnej i wykryć ewentualne powikłania po infekcji koronawirusem. Wykonujemy przegląd jamy ustnej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na stan szkliwa i tkanek przyzębia, do tego pantomogram, czyli radiologiczne zdjęcie panoramiczne szczęki i żuchwy. Często wykorzystujemy kamerę wewnątrzustną lub wykonujemy fotografie, by pomóc pacjentowi zrozumieć przyczyny niektórych problemów i np. poprawić higienę. Po wykonaniu niezbędnych badań diagnostycznych pacjent kierowany jest na konsultację do specjalisty, który tworzy spersonalizowany plan leczenia dostosowany do potrzeb pacjenta- mówi lek. dent. Aneta Furtak, jest również, aby pacjent w gabinecie wykonał pełną higienizację zębów, na którą składa się skaling, piaskowanie, polerowanie oraz fluoryzacja. To pozwala usunąć kamień nazębny oraz płytkę bakteryjną, które są najczęstszą przyczyną chorób przyzębia. Taka procedura chroni także przed rozwojem próchnicy oraz zapobiega nadwrażliwości szyjek zębowych. Stomatolodzy przypominają również o dobrych nawykach higienicznych w trakcie stomatologiczna to jedno, ale to, jak pacjent po przebytej infekcji dba o zęby w domu, jest równie ważne. Szczotkujmy i nitkujmy zęby rano i wieczorem, a do diety wprowadźmy probiotyki, które odbudują naturalną florę bakteryjną i będą wspierać zdrowie jamy ustnej. W przypadku stanu zapalnego lub infekcji jamę ustną przepłukujmy zaleconym przez lekarza płynem, np. z chlorheksydyną. Ta ostatnia jest skutecznym środkiem w profilaktyce leczenia chorób dziąseł, ale także coraz więcej badań sugeruje, że niszczy cząstki wirusa, zmniejszając ryzyko ponownego zachorowania– mówi specjalistka. Równie istotna jest wymiana szczoteczki na nową po przebytej infekcji. Z badań wynika, że ten niepozorny przedmiot może być źródłem zakażeń wirusem SARS-CoV-2. Wówczas dzieląc pojemnik z domownikami lub pożyczając szczoteczkę od kogoś innego, możemy przekazać patogen innym lub zarazić się od tej samej tubki pasty do zębów to także zły pomysł. Po myciu zębów dobrze jest zdezynfekować szczoteczkę płynem antyseptycznym do płukania jamy ustnej lub sparzyć ją wrzątkiem– radzi ekspert. Zły stan jamy ustnej pogarsza przebieg COVID-19Zdrowie jamy ustnej i koronawirus to zależność dwukierunkowa – oznacza to, że zarówno COVID-19 nie oszczędza naszych zębów czy dziąseł, ale także odwrotnie: zaniedbania stomatologiczne mogą wpływać na przebieg infekcji koronawirusem – alarmują badania przeprowadzonego przez egipskie Ministerstwo Zdrowia Publicznego we współpracy z WHO na grupie pacjentów w wieku 19–55 lat wynika, że ciężki przebieg COVID-19 był częściej odnotowywany wśród osób ze złym stanem zdrowia jamy ustnej. Co więcej, zaniedbane zęby i dziąsła mogą także wpływać na wydłużenie czasu rekonwalescencji i opóźniać powrót do zdrowia. Wyniki zostały opublikowane w prestiżowym czasopiśmie naukowym „Nature”.Badanie ukazuje, że u pacjentów ze złym stanem zdrowia jamy ustnej liczba bakterii kolonizujących jamę ustną wzrosła dwukrotnie, a czasem nawet dziesięciokrotnie. W efekcie więcej bakterii przedostawało się do krwiobiegu, prowadząc do rozwoju bakteriemii, a nawet skutkując ogólnoustrojową reakcją zapalną (SIRS).Pacjenci nawet nie przypuszczają, jak bardzo niebezpieczne dla naszego zdrowia ogólnego są nieleczone schorzenia stomatologiczne. Jama ustna to prawdziwy rezerwuar bakterii, w tym potencjalnych patogenów układu oddechowego. Odwlekanie wizyty u dentysty i zaniedbania w higienie jamy ustnej mogą wywołać tragiczny w skutkach efekt domina - mówi periodontolog ze Śmigiel Implant Master dziąseł jak tykająca bombaSzczególnie groźne pod kątem możliwych powikłań COVID-19 są choroby przyzębia. Według badań opublikowanych w Journal of Clinical Periodontology, pacjenci przechodzący COVID-19 są co najmniej trzy razy bardziej narażeni na powikłania, jeśli występują u nich dodatkowo choroby dziąseł. W jednym z badań wykazano, że osoby zmagające się z chorobami dziąseł były 3,5 razy bardziej narażone na przyjęcie na intensywną terapię z powodu koronawirusa i 4,5 razy częściej wymagały użycia respiratora. Przekładało się to również na dziewięciokrotnie większą śmiertelność w porównaniu z osobami, których dziąsła były zdrowe. Powód? Wszystkiemu winna tzw. burza chorobowo dziąsła są źródłem cytokin prozapalnych, takich jak interferon gamma, interleukiny, prostaglandyna E2 oraz TNF, które mogą wyzwolić ostrą reakcję układu odpornościowego i stopniowo wyniszczać tkanki dziąseł. Te same białka mogą przedostawać się do krwi, wywołując skutki ogólnoustrojowe, a także podwyższony poziom CRP (białka C-reaktywnego), który wskazuje na toczący się w organizmie stan zapalny. Z badań wynika, że wyższe CRP było obecne u pacjentów, którzy zmarli na skutek infekcji koronawirusem. Stąd niepokojący wniosek: schorzenia dziąseł mogą mieć wpływ na przebieg choroby, a nawet śmiertelność pacjentów przechodzących COVID-19 - wyjaśnia na to, że zdrowie jamy ustnej ( kondycja dziąseł) wpływa na zdrowie ogólne, nie brakuje. Badacze wskazują na związek chorób przyzębia z udarem mózgu, chorobą Alzheimera, reumatoidalnym zapaleniem stawów, nowotworami, zapaleniem płuc, kłębuszkowym zapaleniem nerek, a także chorobami przestrzegają, że każde ognisko zapalne w jamie ustnej, np. objęty próchnicą ząb lub choroba przyzębia, jest jak tykająca bomba dla stan zapalny w jamie ustnej czy zmiany ropne mogą doprowadzić do wysiewu bakterii do krwi. W efekcie może dojść do zakażenia wewnątrz serca, szczególnie u osób z wadami zastawek lub po zabiegach zastawkowych– przestrzega dr hab. n. med. Krzysztof Wróbel, kardiochirurg, Kierownika Oddziału Kardiochirurgii Szpitala Medicover. Infekcja COVID-19 to niewątpliwie jedno z największych wyzwań, przed którymi staje współczesna medycyna. To choroba podstępna i skrywająca wciąż wiele tajemnic. Po powrocie do zdrowia nie powinniśmy tracić czujności. Wpiszmy na swoją checklistę kilka badań kontrolnych, dotyczących nie tylko układu krążenia, ale i naszych zębów. Biuro Prasowe Medicover Stomatologia / Guarana PRIzabela Jędruch, tel. 517 854 244, mail. @
Szkodliwe bakterie w jamie ustnej są też przyczyną nieświeżego oddechu, w czym również pomóc mogą probiotyki. Badanie przeprowadzone na próbie 23 osób wykazało, że przyjmowanie probiotyku Streptococcus salivarus jest w stanie znacząco zredukować liczbę bakterii w jamie ustnej w sposób znacznie skuteczniejszy od antybakteryjnego płynu do płukania jamy ustnej.
Jaki wpływ na nasze zdrowie mają zepsute zębyZdrowie zaczyna się w jamie ustnej Wpływ bakterii zamieszkujących jamę ustną na prawidłowe – lub niekoniecznie – funkcjonowanie całego organizmu zostało udowodnione stosunkowo dawno. Niestety, w dalszym ciągu bardzo niewielu Pacjentów zdaje sobie sprawę z tej relacji. Nie jesteśmy społeczeństwem świadomym groźnych konsekwencji wynikających z zaniedbań i ignorowania zdrowia zębów oraz przyzębia. Bakterie – stali bywalcy jamy ustnej Podobnie jak w całym organizmie, również w jamę ustną zamieszkują mikroorganizmy w postaci bakterii, grzybów i pierwotniaków. Bakterie stanowią tutaj najliczniejszą grupę. Szacuje się, że występuje ich blisko 600 gatunków. W tym bakterie dobroczynne i patogenne. Prawidłową mikroflorę zdrowej jamy ustnej określają odpowiednie proporcje jednych i drugich. W sytuacji, gdy bakterii patogennych jest zbyt wiele – proporcje te ulegają zachwianiu, zaś one same stają się źródłem nieprawidłowego funkcjonowania wybranych obszarów ludzkiego ustroju wraz z produkcją cytokin (cząsteczek białkowych regulujących najróżniejsze procesy ludzkiego organizmu poprzez reakcje zapalne i immunologiczne). Niebezpieczni pasażerowie na gapę ,,Złe’’ bakterie przedostają się z jamy ustnej do krwi, z którą urządzają sobie wycieczkę objazdową, zwiedzając cały organizm. W ich wędrówce nie byłoby nic złego, gdyby nie fakt, że podstępnie wykorzystują możliwość atakowania tych miejsc, które z różnych przyczyn są strategicznie osłabione. Bardzo ciekawym przykładem w tym kontekście jest sepsa, na którą znacznie bardziej narażeni są Pacjenci (np. pourazowi) cierpiący na choroby i stany zapalne jamy ustnej. Jeśli zatem coś w naszym organizmie jest słabsze – będzie to potencjalne miejsce ataku dla patogenów wędrujących z jamy ustnej. Wpływ bakterii patogennych na ludzki organizm Do najczęściej występujących powikłań i komplikacji wynikających z obecności szkodliwych bakterii w jamie ustnej należą: Choroby układu krążenia – zawał, zapalenia mięśnia sercowego i inne Choroby układu oddechowego Choroby układu pokarmowego – choroba wrzodowa oraz choroba Leśniowskiego – Crohna Zapalenie opon mózgowych i mózgu, udar mózgu Zapalenie oka i ucha Stany zapalne w obrębie układu moczowo-płciowego Groźne powikłania ciąży Choroby skóry Bóle i stany zapalne stawów. Jak temu zapobiec? To proste, choć wymaga w zmiany nawyków higienicznych. To one w największym stopniu gwarantują zdrowie jamy ustnej i stanowią najważniejsze narzędzie prewencyjne w omawianym kontekście. Poziom wiedzy Polaków w zakresie prawidłowej higieny jamy ustnej, jest niestety znikomy. To przekłada się na ogólny stan naszego zdrowia i samopoczucia. Najistotniejszym jest, aby w prawidłowy sposób szczotkować zęby, nie zapominając o linii dziąseł. Obowiązkowym elementem codziennej higieny jamy ustnej jest nić dentystyczna, szczoteczka interdentalna oraz odpowiednio dobrana pasta a nierzadko również płukanka. W higienie jamy ustnej należy także pamiętać o regularnym oczyszczaniu powierzchni języka, szczególnie jeśli cierpimy na halitozę, xerostomię, czy w innych przypadkach. W kolejnej części artykułu opiszemy – jak zapobiegać chorobom jamy ustnej poprzez odpowiednią higienę i dietę, tymczasem już teraz zapraszamy do gabinetu profilaktyki Dental Centrum na profesjonalne zabiegi higienizacyjne – oraz instruktaż właściwej pielęgnacji jamy ustnej. Czy wiesz, że teraz dzięki narkozie możesz być poddany kompleksowemu leczeniu stomatologicznemu, zabiegom chirurgicznym i wszczepianiu implantów podczas jednej wizyty. Zabiegi pod narkozą wbrew powszechnym opiniom są bardzo bezpieczne, o ile przeprowadzane są przez doświadczonego specjalistę anestezjologii i intensywnej terapii, w placówce takiej jak Dental Centrum, dysponującej pełnym zapleczem anestezjologicznym. Zastanawiasz się jak wygląda wizyta stomatologiczna związana z leczeniem zębów w narkozie w naszym gabinecie? Zobacz krótki film, który przygotowaliśmy specjalnie dla Ciebie Dzięki możliwościom, jakie daje narkoza, dentysta bezpiecznie i sprawnie wykonuje czynności wymagające często wielu wizyt i jest w stanie wykonać leczenie wielu zębów podczas jednego zabiegu pod narkozą. Poza schorzeniami, które uniemożliwiają wykonanie znieczulenia ogólnego (narkozy) w gabinecie stomatologicznym, zabieg jest bezpieczny i może być przeprowadzony u osób dorosłych i dzieci
Bakterie jamy ustnej metabolizują azotany ze spożywanego pokarmu, co powoduje produkcję tlenku azotu. Ten z kolei wpływa na rozszerzanie naczyń krwionośnych, dzięki czemu ciśnienie krwi zostaje obniżone. Spożywając produkty, które niszczą bakterie jamy ustnej, możemy przyczynić się do rozwoju nadciśnienia tętniczego.
Grzybica jamy ustnej jest chorobą zapalną, która rozwija się na tle uszkodzenia błon śluzowych przez grzyby z rodzaju Candida. Zwykle wiąże się to z pogorszeniem odporności miejscowej i ogólnej. Grzybica lub kandydoza to infekcja grzybicza wywoływana przez jeden z 20 rodzajów patogenów. Grzybica jamy ustnej zdjęcie:Grzybica jamy ustnej W większości przypadków chorobę wywołuje grzyb Candida albicans. Ten rodzaj grzyba występuje u około 70% dorosłej populacji Ziemi. Szczególnie często - wśród osób grzybic jest ułatwiony dzięki różnorodności grzybów wywołujących chorobę. Obejmuje mechanizmy genetyczne i regulacyjne zapewniające przetrwanie grzyba w różnych warunkach (kwasowość, temperatura otoczenia, ilość tlenu i składników odżywczych). Candida albicans może zmienić się z pleśni w drożdże, w zależności od środowiska. Grzybice są szeroko rozpowszechnione na całej planecie. Ta infekcja jest endogenna. Czynnik wywołujący chorobę z reguły stale lub tymczasowo żyje na błonach śluzowych organizmu. Najczęstszym siedliskiem są jelita. Znacznie rzadziej choroba zaczyna się rozwijać natychmiast po wejściu do organizmu. Niektóre rodzaje grzybów dostają się do układu pokarmowego wraz z pożywieniem. Znane są również przypadki przenoszenia grzyba wraz z krwią podczas transfuzji na narzędzia chirurgiczne lub ręce infekcji może być uszkodzenie błony śluzowej przez samego grzyba lub inny czynnik drażniący. U zdrowej osoby grzyb praktycznie nie kolonizuje organizmu. Wymaga to czynników zdarza się, że grzyb przenosi się na noworodka podczas porodu. Infekcja występuje u około 5% dzieci. Zagrożone są również osoby z próchnicą, paradontozą i innymi chorobami jamy ustnej. Wysokie ryzyko powstania grzybic u osób starszych korzystających z protez. Grzybica jamy ustnej od protezy:Grzybica od protezyZwłaszcza wśród tych, którzy nie przestrzegają zasad higieny farmakologiczne sprzyja również rozwojowi kolonizacji grzybów. Około 80% osób starszych używających leków ma predyspozycje do układ odpornościowy utrzymuje równowagę drożdżaków w organizmie. Przyczyniają się do tego również niektóre bakterie w organizmie. Niektóre antybiotyki zabijają te pożyteczne bakterie i mogą wywołać powstanie grzybicy jamy ustnejGrzybica jamy ustnej u osoby dorosłej to uszkodzenie błony śluzowej, które może wskazywać na poważne problemy zdrowotne. Do rozmnażania grzyba konieczne są dogodne warunki. Najczęściej choroba występuje u pacjentów zaniedbujących higienę jamy ustnej. Jama ustna choroba grzybica: Jama ustna choroba grzybicaObecność próchnicy, zapalnej choroby dziąseł zwiększa szanse wystąpienia zapalenia grzybiczego. Dzieje się tak, ponieważ duża liczba patogennych mikroorganizmów wyczerpuje mechanizmy grupa przyczyn to osłabienie odporności spowodowane szeregiem chorób i stanów:HIV, cukrzyca;choroby onkologiczne;dystrofia, niedobór witamin, minerałów;poprzednie operacje, ciężkie infekcje również określone przyczyny rozwoju grzybicy. Może pojawić się po długotrwałej i silnej antybiotykoterapii. Stosowanie antybiotyków prowadzi do zniszczenia pożytecznej flory i zachwiania równowagi. To staje się przyczyną aktywnego namnażania się Candida. Grzybica jamy ustnej po antybiotyku:Grzybica jamy ustnej po antybiotykuKandydoza jamy ustnej rozwija się również podczas przyjmowania wziewnych kortykosteroidów. Zwykle zmiana ma wygląd rumienia i pojawia się w miejscach kontaktu leku z błoną śluzową: w podniebieniu, języku. Wygląd języka przy grzybicy:Grzybica językaNiektóre diety mogą wpływać na wystąpienia kandydozy jamy ustnej. Zatem przewaga węglowodanów predysponuje do aktywności grzybów. W obecności cukrów nasila się wzrost i przyczepność Candida do błony nawyki zwiększają ryzyko wystąpienia leukoplakii, liszaja płaskiego i innych chorób. W szczególności mówimy o paleniu. Grzybica jamy ustnej często rozwija się u pacjentów z kolczykami w protezy ruchomej jest również czynnikiem ryzyka, jeśli pacjent nie przestrzega zasad higieny. W przypadku braku czyszczenia proteza pokryta jest biofilmem zawierającym dużo grzybów, które powodować mogą wystąpienie drożdżycy jamy ustnej. Dezynfekcja jest głównym środkiem zapobiegania chorobie i częścią kompleksowego leczenia postępującej kandydozy jamy ustnej. Błona śluzowa jeżeli długo pozostaje bez tlenu, nie jest przemywana śliną - warunki te sprzyjają rozwojowi grzybów i mikroorganizmów beztlenowych. Proteza może uszkodzić błony śluzowe, jeśli nie jest dopasowana. Mikrourazy osłabiają lokalną obronę i przyczyniają się do powstania infekcji grzybiczej. Urazom mogą towarzyszyć również ostre, wyszczerbione zęby i wypełnienia, oparzenia chemiczne i jamy ustnej spowodowana zmniejszeniem wydzielania śliny, zmianą lepkości śliny, jej skład jest jedną z przyczyn drożdżycy w jamie ustnej. Drożdżyca jamy ustnej:Drożdżyca jamy ustnejMoże to być spowodowane innymi schorzeniami, dlatego ważne jest, aby poznać przyczyny suchości, aby skutecznie radzić sobie z w jamie ustnej dziecka jest bardziej w jamie ustnej dzieckaBrak ukształtowania układu odpornościowego, kolonizacja jamy ustnej przez Candida z kanału pochwy matki podczas naturalnego porodu prowadzi do rozwoju choroby we wczesnym okresie niemowlęcym. Jednak starsze dzieci również mogą cierpieć na chorobę, która wiąże się z osłabieniem sił kandydozy jamy ustnej i objawyObjawy kandydozy jamy ustnej mogą się różnić w zależności od pacjenta. Wynika to ze stopnia uszkodzenia błon śluzowych, a także ze specyfiki choroby. Istnieją cztery formy:Kandydoza rzekomobłoniasta ostraKandydoza rzekomobłoniasta ostra Kandydoza ostra — Kandydoza ostra zanikowa (candidiasis acuta atrophica);Kandydoza przewlekła zanikowa;Kandydoza przewlekła hiperplastyczna (leukoplakia grzybicza)Pomimo faktu, że schemat leczenia dla wszystkich postaci jest prawie taki sam, objawy mogą się znacznie różnić. Ostra kandydoza rzekomobłoniastaTa forma kandydozy jamy ustnej może przebiegać bezobjawowo. Kandydoza rzekomobłoniasta (pleśniawki) są to białawe lub żółtawe, miękkie zmiany o wyglądzie zsiadłego mleka, które po zdjęciu z powierzchni błony śluzowej pozostawiają czerwone, krwawiące podłoże. Zmiany te łatwo można wykryć w rutynowym badaniu jamy ustnej i zazwyczaj są otoczone zdrową błoną śluzową. Proces chorobowy może obejmować całą jamę ustną, a każda pseudobłona zawiera poplątane masy pseudostrzępek z pączkującymi komórkami drożdży, złuszczonymi komórkami nabłonka oraz resztkami rozpadłych tkanek. Pacjenci skarżą się na objawy suchości i pieczenia jamy ustnej, zaburzenia smaku i utratę apetytu Ciężki przebieg jest bardziej typowy dla niemowląt, a także u dorosłych pacjentów po antybiotykoterapii, kortykosteroidach, lekach i przewlekła zanikowa kandydozaOstrej zanikowej kandydozie towarzyszy silne uczucie pieczenia. Może nie być białej płytki, a błona śluzowa staje się jaskrawoczerwona. Wielu pacjentów odczuwa w ustach metaliczny, kwaśny, słony lub gorzki posmak. Typowym objawem choroby jest suchość w ustach. Ta postać choroby jest często związana z leczeniem farmakologicznym. Ostra przewlekła zanikowa kandydozaOstra przewlekła zanikowa kandydozaW przewlekłej zanikowej kandydozie zaczerwienienie i pieczenie są mniej wyraźne. Zwykle choroba rozwija się na tle zakładania i noszenia hiperplastyczna kandydozaTa postać choroby jest typowa dla dorosłych. Pleśniawki jamy ustnej mogą rozprzestrzeniać się na błony śluzowe policzków, kąciki ust i wargi, tylną część języka i podniebienie miękkie. Jednym z objawów jest pojawienie się białych blaszek, które mają tendencję do zrastania się ze sobą. W miarę postępu choroby ich powierzchnia staje się szorstka, szorstka. Elementy mogą z czasem żółknąć. Formacje łączą się z błonami śluzowymi i nie można ich usunąć. Przewlekła hiperplastyczna kandydozaPrzewlekła hiperplastyczna kandydozaGrzybica jamy ustnej rozpoznanieDiagnostyka rozpoczyna się od badania i szczegółowej informacji od pacjenta: lekarz dowie się, jakie leki ostatnio były przyjmowane, czy są to choroby przewlekłe i zakaźne. Badanie cytologiczne płytki pobranej z błony śluzowej jest obowiązkowe. Jest to ważne, ponieważ nagromadzenie flory innej niż grzybicza można łatwo pomylić z infekcją wykonuje się rano na czczo, nie trzeba myć zębów przed zabiegiem. W przeddzień ważne jest, aby odmówić jedzenia pokarmów bogatych w węglowodany, aby nie sprowokować wzrostu patogennej flory. Badania pozwalają nie tylko dokładnie określić czynnik sprawczy i rodzaj grzyba Candida, ale także poznać wrażliwość grzybów na główne leki przeciwgrzybicze. Na podstawie wyników testu lekarz określi grzyb w jamie ustnej i przepisze leczenia są ogólnoustrojowe i miejscowe leki przeciwgrzybicze. Leczenie drożdżycy w jamie ustnej u dorosłych dobierane jest indywidualnie. Wybór ogólnoustrojowego środka przeciwgrzybiczego zależy od rodzaju patogenu, stanu pacjenta i indywidualnych cech jego zdrowia. Istnieją środki zaradcze, na które infekcja ma minimalną odporność. Ponadto koniecznie stosuje się środki lokalne:płyny do płukania ust;żele i zawiesiny do stosowania na dotknięte obszary;lokalne tabletki i pastylki do ssania do resorpcji;roztwory do irygacji i aerozole;maści do układania w jamie ustnej na wacikach może przepisać apteczne środki antyseptyczne lub łagodne płukania solą fizjologiczną. Skuteczne leczenie grzybicy w jamie ustnej obejmuje usunięcie przyczyny. Odkażanie jamy ustnej jest bardzo ważne: leczyć zęby zniszczone przez próchnicę, usuwać nieuleczalne zęby i korzenie, których nie można już odbudować. Są to przewlekłe ogniska zapalne, więc jednoczesne oczyszczenie rany skróci czas zabiegu. Należy również usunąć kamień nazębny i płytkę nazębną. Jest to szczególnie prawdziwe w przypadku drożdżakowego zapalenia jamy ustnej związanego z urazem dziąseł z ostrymi krawędziami twardych osadów z ruchomymi protezami powinni zostać ponownie przeszkoleni w zakresie higieny i dezynfekcji protez. Jeśli czas użytkowania protezy dobiega końca, ważne jest, aby wymienić ją w odpowiednim czasie. Leczenie kandydozy będzie bezużyteczne, jeśli dana osoba nieprawidłowo użyje protezy i ponownie stwarza w jamie ustnej warunki do rozwoju podlegają również nieodpowiednie korony, mosty i inne konstrukcje. Ważne jest również wyeliminowanie odprysków szkliwa, które stają się źródłem urazów dziąseł, błon śluzowych policzków i powinni jak najbardziej ograniczyć liczbę wypalanych papierosów lub rzucić palenie. W leczeniu kandydozy jamy ustnej, która rozwinęła się na tle antybiotykoterapii, należy podjąć działania w celu przywrócenia prawidłowej mikroflory jelita i jamy ustnej. Dla wszystkich pacjentów leczących kandydozę istnieje kilka ogólnych zaleceń:przestrzeganie higieny jamy ustnej;odmowa jedzenia bogatego w węglowodany;odmowa słodkich jest wykluczenie z diety pokarmów, które mogą podrażniać błonę śluzową: potrawy gotowane z octem, marynaty, potrawy pikantne, pieprzne, wędliny, kwaśne owoce i jagody. Nie można też jeść ciastek, wypieków drożdżowych, cukru. Lepiej dawać pierwszeństwo ciepłym potrawom. Musisz przestrzegać tej diety przez kolejne 1,5-2 miesiące po niektórych przypadkach wskazane jest stosowanie past do zębów z oksydazą glukozową, lizozymem, laktoferyną. Pomagają wzmocnić mechanizmy obronne błony śluzowej jamy ustnej i mogą stanowić element kompleksowej profilaktyki rozwoju stanu zapalnego. Wybór pasty do zębów należy uzgodnić z lekarzem, on zaleci najlepszy środek, a także podpowie, która szczoteczka jest jamy ustnej zapobieganieSpecyficzną profilaktykę kandydozy w jamie ustnej przeprowadza się tylko w przypadku zakażenia wirusem HIV, pacjenta poddawanego radioterapii, terapii immunosupresyjnej lub antybiotykowej. W przypadku braku tych czynników ryzyka lekarz przedstawi zalecenia dotyczące konkretnego chorobom grzybiczym u pacjentów z cukrzycą, astmą oskrzelową, przewlekłymi dolegliwościami ogólnoustrojowymi zapewnia kontrolę nad podstawową patologią. Ważne jest, aby regularnie odwiedzać lekarza o swoim profilu, przyjmować przepisane istnieje potrzeba antybiotykoterapii, należy przestrzegać następujących zasad:przyjmować antybiotyki tylko zgodnie z zaleceniami lekarza;obserwuj wystarczający czas trwania leczenia nie przerywaj brania przepisanych leków, gdy wystąpi poprawa;jeśli konieczne jest długotrwałe leczenie lub w przypadku powtarzanej antybiotykoterapii, należy profilaktycznie stosować przepisane leki =>> Grzybica jamy ustnejPodczas leczenia astmy oskrzelowej należy porozmawiać z lekarzem o możliwości stosowania nebulizatorów. Po inhalacji ważne jest, aby wypłukać usta, aby zapobiec negatywnemu wpływowi składników leku na błony kandydoza jamy ustnej często się nawraca, lepiej przejść kompleksowe badanie: standardowe badanie lekarskie lub zastosować określone metody diagnostyczne, które wybierze lekarz. Infekcje grzybicze błon śluzowych mogą być przejawem choroby, której nie jesteś ICD-10: - Zapalenie jamy ustnej wywołane przez - Zapalenie jamy ustnej wywołane przez CandidaPleśniawki jamy ustnej Wykwitami pierwotnymi błony śluzowej jamy ustnej są przede wszystkim: otarcia, grudki, bąble, pęcherzyki, guzki, guzy, plamy, krosty, pęcherze. Zejściem wykwitów pierwotnych w dalszym ich trwaniu lub w okresie ustępowania choroby są wykwity wtórne: nadżerka, owrzodzenie, rozpadlina, łuska, strup i blizna.
Jama ustna człowieka jest siedliskiem wielu bakterii, szczególnie dobrze w jamie ustnej człowieka, który zaniedbuje higienę. Aby zrozumieć, jak zróżnicowany jest ich świat, naukowcy podjęli badania nad drobnoustrojami zamieszkującymi ludzką jamę ustną, a przy pomocy pigmentów uzyskali oszałamiające obrazy kalejdoskopowe. oferuje, aby zobaczyć, co z tego wyszło, a także dowiedzieć się, co tak dobrze uderzyło badaczy w znaną plakietkę dentystyczną. Bakterie doustne demonstrują cuda organizacji Za pomocą danych sekwencyjnych połączonych z techniką obrazowania spektralnego metodą fluorescencji naukowcy byli w stanie zobaczyć wysoce zorganizowane stowarzyszenia drobnoustrojów żyjących w jamie ustnej człowieka lub raczej w płytce nazębnej. Przestrzenna struktura stowarzyszenia pozwoliła na nieoczekiwane interakcje i stała się impulsem do zrozumienia organizacji, metabolizmu i systemowej biologii mikrobiomu, a także jego wpływu na zdrowie człowieka. Jessica Mark Welch z laboratorium biologii morskiej w Woods Hall (Massachusetts) i Gary Borisy (Gary Borisy) z Instytutu Forsyth wzięli próbkę płytki nazębnej od 22 zdrowych ochotników, którzy wcześniej zostali poproszeni o powstrzymanie się od wszelkiego rodzaju higieny jamy ustnej przez 12-48 godzin. Bakterie i ich kolory na zdjęciach: Corynebacterium - Corynebacterium; Streptococcus - streptococcus; Porphyromonas - porphyromonad; Haemophilus / Aggregatibacter - hemophilic / Aggregatibacter; Fusobacterium - bakterie wrzecionowate; Leptotrichia - leptotrichia; Capnocytophaga - capnocyophages; Neisseriaceae - Neisseries. Za pomocą wykałaczek naukowcy pobrali próbki płytki nazębnej i umieścili je na szkiełku mikroskopowym, a następnie przemywali je szeregiem biologicznych markerów. Wcześniej badacze również uciekali się do tej metody, ale z mniejszą liczbą próbek. Po przeprowadzeniu niezbędnych manipulacji uzyskano serię zdjęć psychedelicznych.. Sam Borisi mówi: "Kiedy otrzymaliśmy pierwsze obrazy, fantastyczne budowle, które zobaczyliśmy, zachwyciły nas". Corinebacterium, znajdujące się w centrum, nabrało purpurowego koloru, zielone paciorkowce i bakterie o innych kolorach zostały rozproszone na obrazie. Bakterie usta - niesamowity las Magazyn National Geographic porównał powstały obraz z lasem, w którym corynebacteria działają jak pnie drzew i paciorkowce jako ich korony. Jak się okazało, bakterie w jamie ustnej są zorganizowane i zorganizowane w grupy. Badacze zauważyli, że corynebacterium najczęściej przeważały w poddziąsłowej i nadrdzeniowej płytce nazębnej.. Bakterie jamy ustnej, jakby przywiązane do podłoża Corynebacteria, które osadzają się w szkliwie zębów i stopniowo rozszerzają się w górę. Streptococcus odżywia się cukrem i tlenem, uwalniając mleczan i nadtlenek wodoru, których większość bakterii próbuje uniknąć, z wyjątkiem Aggregatibacter, który jest w stanie rozkładać nadtlenek i karmić mlekiem, dzięki czemu udaje jej się przeżyć w koronie drzewa. Ponadto, paciorkowiec emituje również dwutlenek węgla, który jest wymagany przez capnociofage do wygodnego przebywania w gałęziach odległych od podstawy.. Ponieważ streptococcus zmniejsza ilość tlenu w warstwie bakterii z rodzaju Corynebacterium, bakterie w kształcie wrzeciona znalazły również miejsce w "lesie". Badacze nie spodziewali się takiej organizacji od bakterii jamy ustnej. "Tak się dzieje, gdy spojrzysz w zupełnie nowy sposób na dobrze znane rzeczy, w tym przypadku - tablicę" - stwierdził Michael Fischbach z University of California (San Francisco). Stopień organizacji bakterii jamy ustnej, według Fischbacha, całkowicie zmienia koncepcję płytki nazębnej: nie jest to tylko chaotyczna mieszanina bakterii, tablica przypomina bardziej tkankę podzieloną na podstruktury, które prawdopodobnie pełnią również odrębne funkcje.
W garnku zeszklij na oliwie z oliwek cebulę i pokrojony w plasterki czosnek. Dodaj wcześniej startą marchewkę i chwilę podduś. Następnie dorzuć kiszoną kapustę, czerwoną soczewicę, sól, pieprz, przyprawy i wodę. Gotuj przez około 45 minut pod przykryciem. W razie potrzeby jeszcze trochę dopraw przyprawami. iStockMikrobiom Jamy Ustnej Zdrowe Bakterie Probiotyczne W Ludzkiej Jamie Ustnej - Stockowe grafiki wektorowe i więcej obrazów AbstrakcjaPobierz tę ilustrację wektorową Mikrobiom Jamy Ustnej Zdrowe Bakterie Probiotyczne W Ludzkiej Jamie Ustnej teraz. Szukaj więcej w bibliotece wolnych od tantiem grafik wektorowych iStock, obejmującej grafiki Abstrakcja, które można łatwo i szybko #:gm1366213609$9,99iStockIn stockMikrobiom jamy ustnej. Zdrowe bakterie probiotyczne w ludzkiej jamie ustnej. – Stockowa ilustracja wektorowaMikrobiom jamy ustnej. Zdrowe bakterie probiotyczne w ludzkiej jamie ustnej. - Grafika wektorowa royalty-free (Abstrakcja)OpisOral microbiome. Healthy probiotic bacteria in human mouth. Tooth and tongue microbiota - lactobacillus, wysokiej jakości do wszelkich Twoich projektów$ z miesięcznym abonamentem10 obrazów miesięcznieNajwiększy rozmiar:Wektor (EPS) – dowolnie skalowalnyID zbioru ilustracji:1366213609Data umieszczenia:23 stycznia 2022Słowa kluczoweAbstrakcja Ilustracje,Dentysta Ilustracje,Otwór gębowy Ilustracje,Acidophile Organism Ilustracje,Bakteria Ilustracje,Bifidobacterium Ilustracje,Biologia - Nauka Ilustracje,Choroba Ilustracje,Drożdże Ilustracje,Fermentować Ilustracje,Flora Ilustracje,Grafika wektorowa Ilustracje,Higiena - Pojęcia Ilustracje,Ilustracja Ilustracje,Język - Otwór gębowy Ilustracje,Komórka Ilustracje,Kwadratowy Ilustracje,Lactobacillus Ilustracje,Pokaż wszystkieCzęsto zadawane pytania (FAQ)Czym jest licencja typu royalty-free?Licencje typu royalty-free pozwalają na jednokrotną opłatę za bieżące wykorzystywanie zdjęć i klipów wideo chronionych prawem autorskim w projektach osobistych i komercyjnych bez konieczności ponoszenia dodatkowych opłat za każdym razem, gdy korzystasz z tych treści. Jest to korzystne dla obu stron – dlatego też wszystko w serwisie iStock jest objęte licencją typu licencje typu royalty-free są dostępne w serwisie iStock?Licencje royalty-free to najlepsza opcja dla osób, które potrzebują zbioru obrazów do użytku komercyjnego, dlatego każdy plik na iStock jest objęty wyłącznie tym typem licencji, niezależnie od tego, czy jest to zdjęcie, ilustracja czy można korzystać z obrazów i klipów wideo typu royalty-free?Użytkownicy mogą modyfikować, zmieniać rozmiary i dopasowywać do swoich potrzeb wszystkie inne aspekty zasobów dostępnych na iStock, by wykorzystać je przy swoich projektach, niezależnie od tego, czy tworzą reklamy na media społecznościowe, billboardy, prezentacje PowerPoint czy filmy fabularne. Z wyjątkiem zdjęć objętych licencją „Editorial use only” (tylko do użytku redakcji), które mogą być wykorzystywane wyłącznie w projektach redakcyjnych i nie mogą być modyfikowane, możliwości są się więcej na temat obrazów beztantiemowych lub zobacz najczęściej zadawane pytania związane ze zbiorami ilustracji i wektorów. W skrócie test PET to test molekularno-biologiczny wykorzystujący metodę PCR (tłum. łańcuchowa reakcja polimerazy). Zapewne wielu z Was kojarzy tę metodę z wykonywanymi ostatnio testami na obecność koronawirusa. Dzięki metodzie PCR można określić również jakie bakterie, oraz w jakich ilościach występują w kieszonkach.

W POŚCIE Lubimy się śmiać. Z siebie, z innych, w towarzystwie, przed telewizorem, szczerze, z przekąsem, radośnie, ale też przez łzy. Lubimy się cieszyć z życi... najczęściej złymi nawykami przy szczotkowaniu, niewłaściwą dietą i brakiem dbałości o stan jamy ustnej. W tym przypadku działa zasada „ząb za ząb”, a więc

Najbardziej uciążliwym i najczęściej zgłaszanym objawem przez pacjentów z kamieniami migdałkowymi jest uporczywy, cuchnący oddech z jamy ustnej, przypominający zapach zgnilizny. Powstaje on w wyniku rozkładu materii organicznej i produkcji związków siarki przez bakterie beztlenowe bytujące na migdałkach.

Nowe pasożytnicze, ultra-małe bakterie w jamie ustnej W 2014 r. dowiedzieliśmy się, że o zdrowiu jamy ustnej człowieka nie wiemy jeszcze wszystkiego. Odkryto wtedy w tym obszarze bardzo dziwne bakterie – nadzwyczaj małe, występujące także w wodach gruntowych i w organizmach wielu zwierząt, a na dodatek prowadzące tryb życia niespotykany dla mikroorganizmów związanych z człowiekiem. To pasożyty innych mikroorganizmów, które mogą mieć bardzo duży wpływ na zdrowie jamy ustnej. Odkryte kilka lat temu ultra-małe bakterie zaklasyfikowano do rodzaju Saccharibacteria. Od innych bakterii różni je wielkość genomu – ich DNA jest tak małe, że bakterie te nie wytwarzają samodzielnie nukleotydów oraz aminokwasów potrzebnych im do życia. Pozyskują te cząstki od swoich żywicieli – innych drobnoustrojów żyjących w zajmowanym przez nie środowisku. Zakażenie pasożytem od łosia, psa, kota Saccharibacteria – pomimo posiadania maleńkiego genomu – świetnie radzi sobie nie tylko w jamie ustnej człowieka, ale także jako bywalec wód gruntowych, żołądków łosi, organizmu psa, kota czy delfina. Choć te środowiska życia są różne, ultra-małe bakterie znakomicie czują się w każdym z nich i nie potrzebują modyfikować swojego DNA, aby dostosować się do nowego miejsca pobytu. To oznacza, że zaspokajając pragnienie wodą gruntową, można tą bakterią się zarazić, np. od łosia, który również – wcześniej – pił wodę z tego samego zbiornika. Jak powiedział dr Jeffrey Scott McLean, mikrobiolog i profesor nadzwyczajny periodontologii na University of Washington School of Dentistry oraz główny autor artykułu na temat ultra-małych bakterii, który ukazał się w czasopiśmie Cell Reports, jest to jedyna znana nam bakteria, która prawie się nie zmieniła, gdy przystosowała się do ludzi. Zdrowie jamy ustnej zagrożone? Naukowcy niewiele jeszcze wiedzą na temat ultra-małych bakterii, ale skłaniają się ku tezie, że drobnoustroje te mogą mieć znaczący udział w kształtowaniu zdrowia jamy ustnej i w rozwoju oraz przebiegu chorób tego obszaru – także schorzeń jeszcze nieodkrytych. Na pewno natomiast wiadomo, że w sprzyjających warunkach mikroorganizmy te mogą doprowadzić do śmierci swoich żywicieli, czyli innych drobnoustrojów, od których pozyskują potrzebne im do życia aminokwasy i nukleotydy. Z tego powodu mogą znacząco modyfikować liczebność i skład mikrobiomu jamy ustnej człowieka. Nie wiemy jeszcze, jakie konsekwencje może mieć dla zdrowia jamy ustnej zakażenie szczepem Saccharibacteria i wynikające z tego zmiany, jakie zachodzą w mikrobiomie tego obszaru. Tym bardziej, że – jak przekonują naukowcy – szczep ten dopiero niedawno zaczął się osiedlać w jamie ustnej człowieka. Poznanie tego zagadnienia jest jednak bardzo istotne – odpowiedni skład mikrobiomu jamy ustnej jest bowiem kluczem nie tylko do zdrowia tego obszaru, lecz również do odniesienia sukcesu podczas zabiegów implantacji. O innych mikroorganizmach zamieszkujących nasze szczoteczki przeczytasz tutaj. Źródło: Brodawczak w jamie ustnej zwykle jest bezbolesny, a jego wzrost jest szybki. Rozwija się ze szczepów o niskim ryzyku onkogennym. Dotyka ludzi w każdym wieku, ale częściej występuje między 30 a 50 rokiem życia. Kłykciny kończyste. Ta zmiana jest nieco większa niż brodawczak w jamie ustnej (do 3 centymetrów). Grzybica jamy ustnej jest niebezpieczna - należy ją bezwzględnie leczyć, bo może zaatakować cały organizm. Grzybicze zakażenie jamy ustnej nazywane jest również kandydozą, bo wywołuje je drożdżak Candida albicans. Poznaj przyczyny i objawy grzybicy w ustach i gardle, dowiedz się, jak wygląda jej leczenie. Grzybica jamy ustnej to bolesna i często trudna do wyleczenia choroba wywołana przez drożdżaka Candida albicans. Charakterystyczną odmianą grzybicy jamy ustnej jest kandydoza kącików ust – potocznie określana jako zajady, których przyczyną może być niedokrwistość lub niedobór witaminy B2. Spis treściGrzybica jamy ustnej: przyczynyGrzybica jamy ustnej: objawyGrzybica jamy ustnej: kto choruje najczęściej?Grzybica jamy ustnej: czynniki ryzykaGrzybica jamy ustnej: leczenieGrzybica jamy ustnej: niezbędna dieta Grzybica jamy ustnej: przyczyny Około 70 procent ludzi ma na swoich błonach śluzowych Candida albicans i nie choruje. Problem pojawia się dopiero w chwili, gdy spada odporność organizmu. Przy obniżonej odporności mogą one atakować gardło (doprowadzając do grzybiczego zapalenia gardła) i przewód pokarmowy: żołądek, dwunastnicę, jelito cienkie, grube i odbytnicę. Grzybica jamy ustnej: objawy biały nalot na języku i podniebieniu, mogący rozprzestrzeniać się do gardła i przełyku owrzodzenia pieczenie ból w obrębie zmienionej chorobowo błony śluzowej środkowe romboidalne zapalenie języka nadżerki i bolesne pęknięcia w kącikach ust u osób noszących protezy zębowe pojawia się tak zwany protetyczny lub linijny rumień dziąsłowy Czytaj też: Zapalenie gardła u dziecka Grzybica jamy ustnej u niemowląt zwykle występuje w postaci ostrej - na błonie śluzowej jamy ustnej niemowlęcia pojawia się biało-szary nalot (tzw. pleśniawki), przypominający wyglądem ścięte mleko. Grzybica jamy ustnej: kto choruje najczęściej? dzieci osoby w podeszłym wieku noszące protezy zębowe palacze tytoniu chorych z nabytymi zespołami niedoboru odporności (np. po przeszczepach) pacjenci z chorobami nowotworowymi chorzy na AIDS Kiedy wygląd języka świadczy o chorobie? Grzybica jamy ustnej: czynniki ryzyka niedostateczna higiena jamy ustnej zmniejszona ilość wydzielanej śliny spożywanie dużej ilości cukrów antybiotyki, sterydy, hormony (również tabletki antykoncepcyjne) chemioterapia i radioterapia niedobór żelaza niedobór kwasu foliowego zaburzenia hormonalne mikrouszkodzenia błony śluzowej cukrzyca zmiany w składzie mikroflory wiek przewlekłe stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej, palenie papierosów i nadużywanie alkoholu. Grzybica jamy ustnej: leczenie Grzybicę jamy ustnej leczy się najpierw miejscowo - maściami i płynami przeciwgrzybiczymi. Przed podaniem leków powinien być wykonany antymykogram, by ustalić wrażliwości danego szczepu na leki, co pozwala na zastosowanie skutecznej kuracji. Jeśli leczenie miejscowe nie przynosi efektu, włącza się leki doustne. Co istotne, by nie nastąpiły nawroty, leczenie należy bezwzględnie kontynuować przez co najmniej dwa tygodnie po ustąpieniu objawów. Leczenie grzybicy jamy ustnej może być uciążliwe i długotrwałe, ale nie należy z niego rezygnować, bo zaniedbana kandydoza może doprowadzić do infekcji ogólnoustrojowej. Grzybica jamy ustnej: niezbędna dieta W trakcie leczenia grzybicy jamy ustnej należy przestrzegać specjalnej diety, z której należy wykluczyć: wszystkie słodycze białą mąkę owoce kiełki alkohol Czytaj też: Język geograficzny: przyczyny, objawy, leczenie Pleśniawki u dorosłych: przyczyny i leczenie pleśniawek w jamie ustnej Afty - przyczyny, objawy i leczenie aft w jamie ustnej

bakterie w jamie ustnej i są to bakterie tlenowe z. rodzaju : Straphylococcus, Streptococcus, Haemophi- Występują w całej jamie ustnej, można je spotkać

Zgodnie ze swoją misją, Redakcja dokłada wszelkich starań, aby dostarczać rzetelne treści medyczne poparte najnowszą wiedzą naukową. Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany artykuł został zweryfikowany przez lekarza lub bezpośrednio przez niego napisany. Taka dwustopniowa weryfikacja: dziennikarz medyczny i lekarz pozwala nam na dostarczanie treści najwyższej jakości oraz zgodnych z aktualną wiedzą medyczną. Nasze zaangażowanie w tym zakresie zostało docenione przez Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia, które nadało Redakcji honorowy tytuł Wielkiego Edukatora. Sprawdzona treść ten tekst przeczytasz w 9 minut Grzybica jamy ustnej (kandydoza jamy ustnej) jest oportunistyczną infekcją grzybiczą, należy do częstych schorzeń jamy ustnej. Wywołuje ją dimorficzny grzyb drożdżopodobny ze szczepu Candida, z rodziny Cryptococoidiae. Znanych jest około 90 szczepów. Getty Images Potrzebujesz porady? Umów e-wizytę 459 lekarzy teraz online Grzybica jamy ustnej – rodzaje Czynniki wystąpienia grzybicy jamy ustnej Kandydoza ostra Kandydoza przewlekła Zapalenie kątowe warg Język czarny, włochaty (lingua nigra, villosa) Grzybica jamy ustnej – rodzaje Szczególnie patogennym szczepem grzybicy jamy ustnej jest Candida albicans, choć i inne działają chorobotwórczo: Candida tropicalis, Candida stellatoidea, Candida pseudotropicalis, Candida kruzei, Candida parakruzei (parapsilosis), Candida guilliermondii, Candida zeylanoides, Candida brumpti, Torulopsis glabrata, Geotrichum candidum. Zdolności chorobotwórcze tych szczepów są nieznaczne, przebywają one saprofitycznie w jamie ustnej u 60-70% osób. Natomiast stają się patogenne w określonych warunkach, przy pojawieniu się wielu czynników sprzyjających, powodujących zaburzenie biocenozy ustroju. Osoby, które są nosicielami Candida, mają przeciętnie 300-500 kolonii na 1 ml śliny. Liczba kolonii ulega dobowym zmianom, wyższe ich ilości obserwuje się wcześnie rano i późnym popołudniem. Odporność na infekcję Candida jest złożona ze względu na różne postacie grzybicy jamy ustnej, różne formy Candida oraz powiązanie między śluzówkowym i systemowym układem immunologicznym. Przeciwciała śliny mają hamować adherencję Candida do komórek nabłonka. Poza tym w ślinie znajduje się pewna liczba białek przeciwgrzybiczych, włączywszy histatynę i calprotektynę. U 90% osób zdrowych obserwuje się dodatnie odczyny skórne na antygeny C. albicans, co świadczy o swoistej odporności nabytej na ten gatunek drożdżaków. W przebiegu grzybicy jamy ustnej stwierdzono różne niedobory immunologiczne. Mechanizmy odpornościowe dotyczą odporności swoistej, komórkowej, humoralnej lub upośledzonej funkcji granulocytów. Z jednej strony pierwotne i wtórne defekty immunologiczne powodują rozwój zakażeń grzybiczych, z drugiej – grzybica upośledza działanie mechanizmów odpornościowych. W przebiegu grzybicy jamy ustnej wykazano zaburzenia odpowiedzi komórkowej w postaci zwiększonego odsetka aktywnych komórek cytotoksycznych NK, upośledzenie transformacji i proliferacji limfocytów T po stymulacji mitogenem i swoistymi antygenami grzybiczymi, nieprawidłową czynność limfokinotwórczą w teście hamowania migracji leukocytów w obecności antygenów Candida. W testach immunologicznych antygeny Candida należą do trzech głównych typów: antygeny ścian komórkowych, filtratu hodowli, cytoplazmatyczne. Metodą z wyboru w diagnostyce jest ELISA, w której jako antygenu używa się oczyszczonych białek cytoplazmatycznych Candida albicans. Często nawracające grzybice jamy ustnej warto konsultować z lekarzem rodzinnym. Konsultację online w ramach NFZ umów za pośrednictwem portalu Czynniki wystąpienia grzybicy jamy ustnej Czynnikami ogólnymi, predysponującymi do powstania grzybicy jamy ustnej, są: błędy żywieniowe, zła absorpcja, dieta bogata w węglowodany, niedobory kwasu foliowego, żelaza, cynku, witamin grupy B, C, natury genetycznej, zaburzenia immunologiczne: wrodzone i nabyte, polekowe, obniżona odporność, zmniejszona ogólna reaktywność immunologiczna, zaburzenia funkcji granulocytów obojętnochłonnych i limfocytów T, dysfunkcje endokrynologiczne, szczególnie niedoczynność przytarczyc i tarczycy, niewydolność nadnerczy, wieloendokrynopatie, wiek, szczególnie niemowlęcy i starczy, niektóre stany fizjologiczne: ciąża, okres przekwitania, napromienianie, choroby przewodu pokarmowego - nadkwasota, niedokwasota, choroba wrzodowa, niektóre schorzenia błony śluzowej jamy ustnej, np. leukoplakia, liszaj płaski, wyniszczające choroby ogólne: mocznica, białaczka, ziarnica złośliwa, kwasica, gruźlica, choroby krwi, niedokrwistość aplastyczna, białaczka, agranulocytoza, neutropenia, choroby nerek, zakażenie HIV (u chorych z AIDS w 80% grzybica jamy ustnej), choroba nowotworowa, chłoniak, grasiczak, rak, transplantacja narządów, podawanie niektórych leków: antybiotyków, immunosupresyjnych, głównie kortykosteroidów, cytostatyków, cytotoksycznych, antykoncepcyjnych psychotropowych, antycholinergicznych. Czynnikami miejscowymi, predysponującymi do grzybicy jamy ustnej, są: zła higiena jamy ustnej, ilościowe i jakościowe zmiany wydzielania śliny, kserostomia, zespół Sjögrena, sprzyjające zmiany flory bakteryjnej, użytkowanie uzupełnień protetycznych, obecność głębokich kieszonek dziąsłowych, przewlekłe stany zapalne błony śluzowej, mikrourazy, szczególnie pochodzenia mechanicznego, ubytki próchnicowe. W celu leczenia grzybicy jamy ustnej stosuje się: jego obfity wzrost w czystej hodowli, bezpośrednia izolacja i identyfikacja; wzrost na pożywce Sabourauda (specyficznej dla grzyba); wykrycie – ze względu na dimorfizm grzyba – formy mycelialnej (pseudostrzępkowej – grzybniowej – częściej związanej z infekcją Candida); w mniejszym stopniu formy blastosporowej (pączkującej – drożdżalnej), odczyny serologiczne – aglutynacji, precypitacji, flokulacji; wiązania dopełniacza, immunofluorescencji, testy skórne z kandydyną, kryteria biochemiczne, test Oricult (badanie zeskrobin lub wymazu). Warto również pamiętać, że w przypadku grzybicy jamy ustnej należy udać się do dentysty. Konsultację stomatologiczną możesz umówić w klinice stomatologicznej Acrodent. Kandydoza ostra Kandydoza ostra niemowląt (candidiasis acuta oralis infantum), zwana pleśniawkami (soor), pojawia się w pierwszych dniach życia dziecka jako początkowo drobne wykwity barwy białomlecznej, łączące się następnie w białe przestrzenie przypominające ścięte mleko. Zmiany pozostają na zapalnie zmienionym podłożu. Kandydoza rzekomobłoniasta ostra (candidiasis pseudomembranacea acuta) występuje w postaci miękkich białych kożuchowatych wykwitów podobnych do zsiadłego mleka. Wykwity dość silnie łączą się z podłożem, stąd przy próbie ich oderwania pojawiają się miejsca żywo krwawiące. Ogniska w różnych oko licach jamy ustnej mogą ulec połączeniu w zlewające się przestrzenie. Kandydoza ostra zanikowa (candidiasis acuta atrophica) charakteryzuje się żywoczerwonym zabarwieniem spowodowanym ścieńczeniem nabłonka. Często występuje w terapii antybiotykowej, przy lekach podawanych drogą doustną, również u nałogowych palaczy tytoniu. Z dokuczliwych objawów należy wymienić pieczenie błony śluzowej i znaczną wrażliwość na pokarmy ostre i kwaśne. Zmiany zanikowe brodawek języka prowadzą do obrazu wygładzenia. Wskutek wysuszenia nabłonka dochodzi do jego pęknięć oraz nadżerek. Kandydoza przewlekła Kandydoza przewlekła rozrostowa (candidiasis chronica hiperplastica) często powstaje na podłożu już obecnych zmian rozrostowych i stanowi ich powikłanie. Kandydoza przewlekła zanikowa (candidiasis chronica atrophica) powstaje głównie u osób noszących przez całą dobę ruchome uzupełnienia protetyczne. Stąd szczególnym umiejscowieniem jest podniebienie twarde. Klinicznie widoczne są, pod płytą protezy, rozlane zaczerwienienie podniebienia i wygładzenie języka. To typowe zapalenie protetyczne błony śluzowej jamy ustnej (stomatitis protethica) powodowane są: urazem mechanicznym, działaniem czynników bakteryjnych, reakcją na chemiczne składniki materiału uzupełnień protetycznych, zaburzeniami wydzielania śliny, ale główne czynniki patogenne to zachwianie biocenozy jamy ustnej oraz infekcja grzybami drożdżopodobnymi. Pod płytą protezy tworzą się optymalne warunki dla ich namnażania. Uniemożliwione jest oczyszczanie przez ślinę, pod płytą protezy zalegają resztki pokarmowe, gromadzi się płytka bakteryjna, następuje wzrost temperatury, utrudniony jest dostęp tlenu do błony śluzowej. Te optymalne warunki towarzyszą płytom osiadającym szczęki górnej, szczególnie wykonanym z akrylu, i dotyczą podniebienia. Wystąpieniu infekcji sprzyja całodobowe noszenie protez, również urazy związane z aktem żucia oraz szorstkie, chropowate, niedostatecznie wygładzone i porowate powierzchnie płyty oraz kwaśne i beztlenowe środowisko. Stopień przylegania kolonii Candida – największy jest do zębów naturalnych, mniejszy do tworzywa akrylowego, następnie do metalu i najmniejszy do porcelany. Do infekcji dochodzi też u dzieci użytkujących aparaty ortodontyczne, dodatni wynik posiewu zanotowano u 47% z nich. Typowo zmiany stomatitis protethica obejmują powierzchnię błony śluzowej, przykrytą płytą protezy, i są ostro odgraniczone od zdrowej sąsiadującej błony śluzowej. Histologicznie dochodzi do zmniejszenia grubości nabłonka, braku warstwy rogowej, powiększenia przestrzeni międzykomórkowych, nacieków złożonych z komórek plazmatycznych, limfocytów i komórek wielojądrzastych. Leczenie zmian grzybicy jamy ustnej powinno być prowadzone przez dostatecznie długi okres ze względu na możliwość nawrotów z chwilą zaprzestania pobierania leku. Konieczne jest stosowanie leku przeciwgrzybiczego przynajmniej przez dwa tygodnie po zniknięciu wykwitów. W stosunku do osób opornych na terapię przeciwgrzybiczą istnieje sugestia obecności u nich niewykrytego defektu immunologicznego. Poza leczeniem farmakologicznym grzybicy jamy ustnej ważna jest dieta z ograniczeniem węglowodanów, dużą ilością jarzyn i owoców oraz picie kwaśnego mleka, jogurtu, kefiru. W celu leczenia grzybicy jamy ustnej stosuje się: pędzlowanie wykwitów preparatami jodu: Tinct. Jodi 1,0 Dijodani 2,0 Glycerini 20,0 Glycerini 20,0; przymoczki 2% wodnych roztworów zieleni brylantowej; przymoczki 2% wodnych roztworów błękitu metylenowego; Sol. aquosa 10% Natrii bicarbonici 50,0 - 1/2 łyżeczki na szklankę wody do płukania; Aphthin - do pędzlowania błony śluzowej; Natrii bicarbonici 3,0, Glycerini 50,0 - do pędzlowania; Nystatyna: Nystatyni pro susp. 2 400 000 - zawiesina do pędzlowania - 3 razy dziennie, Nystatyni in tabl. a 500 000 - tabletki ssać, Natamycyna: Pimafucini w draż. po 100 mg - 3-4 razy dziennie ssać l drażetkę, Pimafucini krem - 2-3 razy dziennie do nakładania, Pimafucorti płyn - 2-3 razy dziennie do powlekania, Amfoterycyna B; Fungizone w zawiesinie - do przymoczek; Imidazole: Mikonazol (Dactarin 2% krem), Ketokonazol (Nizoral 2% krem), Klotrimazol- l% krem, Chlorhexidine - 0,2% - roztwór do płukania. Nystatyni pro susp. 2 400 000 - zawiesina do pędzlowania - 3 razy dziennie, Nystatyni in tabl. a 500 000 - tabletki ssać, Pimafucini w draż. po 100 mg - 3-4 razy dziennie ssać l drażetkę, Pimafucini krem - 2-3 razy dziennie do nakładania, Pimafucorti płyn - 2-3 razy dziennie do powlekania, Mikonazol (Dactarin 2% krem), Ketokonazol (Nizoral 2% krem), Klotrimazol- l% krem, Chlorhexidine - 0,2% - roztwór do płukania. W przypadkach stomatitis protethica można stosować wyżej podane leki grzybobójcze, również mikonazole w formie żelu. Ważna jest także wymiana uzupełnienia protetycznego. Uważa się, że wyłącznie farmakologicznie leczenie grzybicy jamy ustnej daje 30% trwałych wyleczeń, natomiast łącznie z leczeniem protetycznym 95%. Zakażenie Candida albicans towarzyszy również innym chorobom błony śluzowej jamy ustnej, takim jak: zapalenie kątowe warg, język włochaty, język geograficzny i zapalenie romboidalne środkowej części języka. Zapalenie kątowe warg Zapalenie kątowe warg (cheilitis angularis) jest zakażeniem gronkowcowo-paciorkowcowo-grzybiczym. Czynnikami ogólnymi, predysponującymi do tego schorzenia, są: choroby skóry (liszajec, wyprysk łojotokowy, świerzbiączka skazowa Besniera, trądzik), szczególnie jeśli są umiejscowione na twarzy, w bliskości jamy ustnej, zaburzenia krążenia, choroby krwi: niedokrwistość niedobarwliwa, złośliwa, białaczka, ziarnica złośliwa, zaburzenia przemiany materii, cukrzyca, choroby przewodu pokarmowego: niedokwasota, nadkwasota, zaburzenia hormonalne, niedoczynność przytarczyc, tarczycy, niedobór witamin: B2, B6, PP, niektóre stany fizjologiczne, ciąża, okres przekwitania, zmiany uczuleniowe, zaburzenia troficzne. Czynniki miejscowe, predysponujące do zapalenia kątowego warg: anatomiczne ukształtowanie powłok twarzy, mały pionowy wymiar twarzy, zwiotczenie mięśni twarzy, obniżenie wysokości zwarciowo-zgryzowej, zaburzenia zgryzu, pofałdowanie i pobruzdowanie skóry kątów ust, wrodzone przetoki kątów ust, stałe nawykowe oddychanie ustami, nadmierne ślinienie, wyciek śliny oraz znaczna suchość jamy ustnej, zła higiena jamy ustnej, noszenie dostawek protetycznych, wady ich wykonawstwa, uszkodzenie elektrogalwaniczne przy obecności różnoimiennych metali w jamie ustnej, urazy mechaniczne. Zmiany obejmują częściej oba kąty ust niż jeden. Początkowo wytwarza się ognisko zmacerowanej skóry, otoczone obwódką zapalną. Warga może być lekko obrzękła. Następnie drażnienie spowodowane żuciem i mówieniem prowadzi do pęknięć i nadżerek, a czasem do rozpadlin oraz przeczosów. Leczenie: podawanie witaminy B2, B6, kwasu foliowego, w miarę możliwości usunięcie czynników predysponujących, stosowanie leków przeciwzapalnych, stosowanie leków przeciwgrzybiczych, podawanie leków przeciwuczuleniowych, stosowanie leków przeciwdziałających nadmiernemu wysuszeniu warg, miejscowo: Rp. Hydrocortisoni 0,1, 3% acidi borici, Eucerini aa 10,0, Nystatyni 2000000 (4 tabl.), do nakładania na kąty ust. Rp. Hydrocortisoni 0,1, 3% acidi borici, Eucerini aa 10,0, Nystatyni 2000000 (4 tabl.), do nakładania na kąty ust. Język czarny, włochaty (lingua nigra, villosa) Częstość występowania 0,37%. Powstaje wskutek nadmiernego wzrostu, zwiększonego rogowacenia brodawek nitkowatych języka i nagromadzenia między nimi ciemnego pigmentu. W czasie aktu żucia nie dochodzi do fizjologicznego ścierania czy złuszczania się brodawek nitkowatych. Zmiany przyjmują zabarwienie żółte, brązowe, nawet czarne. Umiejscawiają się na grzbietowej powierzchni języka, w linii środkowej, przed brodawkami okolonymi języka, mają kształt trójkąta. Niekiedy pojawiają się dolegliwości w formie pieczenia czy łaskotania podniebienia. Etiopatogenetycznie powstanie języka czarnego łączy się z zakażeniem grzybiczym, często po podawaniu antybiotyków drogą doustną. Zmiany utrzymują się niekiedy dłuższy czas, szczególnie u nałogowych palaczy tytoniu. Leczeniem jest zeskrobanie łyżeczką nadmiernie rozrosłych brodawek nitkowatych i przepisanie leków przeciwgrzybiczych. Oprócz opisanej grzybicy w jamie ustnej można spotkać, choć rzadko, inne postacie grzybic, chorób pasożytniczych czy pierwotniakowych. Niektóre z nich obserwowane w jamie ustnej to: grzybice: blastomykoza, grzybica kropidlakowa, histoplazmoza, kokcydioza, kryptokokoza, mukormykoza, sporotrichoza, choroby pasożytnicze: amebioza, cysticerkoza, kokcydioza. Treści z serwisu mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem Serwisu a jego lekarzem. Serwis ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w naszym Serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Administrator nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych w Serwisie. Źródła PIŚMIENNICTWO 1. Azanero D. i wsp.: Oral cysticercosis: a collaborative study of 16 cases. OSOMOP 2007; 103, 4: 528-533. 2. Borys E. i wsp.: Diagnozowanie grzybicy jamy ustnej, za pomocą testów Candidda. Nowa Stomat 2002; 2: 93-95. 3. Chomicz L. i wsp.: Pełzaki transmitowane do jamy ustnej oraz ich rola w rozwoju chorób – na podstawie piśmiennictwa. Czas Stomat 2007; LX, 5: 321- 329. 4. Derda M i wsp.: Pełzaki wolno żyjące jako nosiciele patogenicznych bakterii. Wiad Parazyt 2006; 52, 1: 1-7. 5. Dieng Sarr F. i wsp.: Changes in oral mucosa of the partially edentulous who wear removable partial dentures. Odontostomat Trop 2006; 116, 5-11. 6. Droma E. i wsp.: Oral myiasis: a case report and literature review. OSOMOP 2007; 103, 1: 92-96. 7. Ellepola A. i wsp.: Adjunctive use of chlorhexidine in oral candidoses: a reviev. Oral Diseases 2001; 7: 11-17. 8. Golecka M. i wsp.: Ocena częstości współwystępowania zapalenia kątów ust i stanów zapalnych podłoża protetycznego u użytkowników uzupełnień protetycznych. Stomat Współcz 2007; 14, 4: 8-13. 9. Greenberg M. i wsp.: Burket’s Oral Medicine. Decker, Hamilton 2008. 10. Ikebe K. i wsp.: Impact of dry mouth on oral symptoms and function in removable denture wearers in Japan. OSOMOP 2005; 99, 6: 704-710. 11. Liu X. i wsp.: Oral manifestations of chronic mucocutaneous candidiasis: seven case reports. J Oral Pathol Med 2007; 36, 9: 528-532. 12. Matsumoto M. i wsp.: Oral manifestations of paracoccidioidomycosis. Int J Oral Med Sci 2005; 4, 2: 111-115. 13. Michalik K. i wsp.: Farmakoterapia w grzybicy błony śluzowej jamy ustnej. Mag Stomat 2000; 4: 38-40. 14. Meiller T. i wsp.: In vitro studies of the effi cacy of antimicrobials against fungi. OSOMOP 2001; 91, 663-670. 13. 2 Rozdział VIII Mierzwińska-Nastalska E. i wsp.: Stan kliniczny b 15. łony śluzowej u pacjentów z zakażeniem grzybiczym jamy ustnej. Stomat Współcz 2002; 9, 5: 34-38. 16. Shimizu C. i wsp.: Association of oral yeast carriage with specifi c host factors and altered mouth sensation. OSOMOP 2008; 105, 445-451. 17. Szponar E. i wsp.: Występowanie grzybów z rodzaju Candida w różnych zmianach chorobowych błony śluzowej jamy ustnej. Pozn Stomat 2001; 187-191. 18. Terai H. i wsp.: Cheilitis as a variation of Candida – associated lesions. Oral Diseases 2006; 12: 349-352. 19. Urbaniak B. i wsp.: Język czarny włochaty w materiale pacjentów leczonych w Zakładzie Chorób Przyzębia i Błony Śluzowej Jamy Ustnej w Łodzi w latach 1972-1997. Stomat Współcz 2001; 8, 5: 34-38. Źródło: Z. Knychalska-Karwan , FIZJOLOGIA I PATOLOGIA BŁONY ŚLUZOWEJ JAMY USTNEJ; Wydawnictwo Czelej Grzybica jamy ustnej układ oddechowy infekcje grzybiczne infekcje górnych dróg oddechowych kandydoza stan zapalny jamy ustnej infekcja jamy ustnej zakażenie jamy ustnej choroby jamy ustnej Higiena jamy ustnej wczoraj i dziś Eksperci alarmują, że w kwestii higieny jamy ustnej mamy wiele do nadrobienia. Zapominamy o regularnym myciu zębów, nasza technika czyszczenia nie jest doskonała,... Jesteś pewien, że znasz zasady higieny jamy ustnej dziecka? Jama ustna małego dziecka wymaga szczególnej pielęgnacji. W pierwszym roku życia rodzic musi zmierzyć się nie tylko z ząbkowaniem. Często pojawiają się także afty... Grzybica paznokci, skóry, jamy ustnej, pochwy, penisa, odbytu i innych części ciała [WYJAŚNIAMY] Grzybica to powszechna choroba skóry lub narządów, która daje o sobie znać uciążliwymi objawami, często świądem i zmianami skórnymi. Zakażenie grzybicze może się... Marlena Kostyńska Zdrowie jamy ustnej a zdrowie całego organizmu Specjaliści biją na alarm, bo Polacy wciąż za mało dbają o higienę jamy ustnej. Ponad 50 proc. dzieci w wieku 3 lat ma próchnicę zębów, a u nawet 20 proc.... Anna Zimny-Zając Jak zadbać o właściwą higienę jamy ustnej? Chorujesz na COVID-19? Te zasady higieny jamy ustnej musisz znać, aby chronić bliskich przed zakażeniem Własna szczoteczka, osobny kubek i pojemnik zabezpieczający szczoteczkę, a do tego częsta dezynfekcja tubki z pastą i umywalki. Codzienna higiena jamy... Próchnica to nie wszystko. Do czego prowadzi niewłaściwa higiena jamy ustnej? Wydawać by się mogło, że o codziennej pielęgnacji zębów wiemy wszystko. Jednakże dwukrotne mycie zębów w ciągu dnia może nie uchronić nas przed najczęstszymi... Maseczki przeciwko COVID-19 mogą przyspieszać rozwój próchnicy Koronawirus - maseczki zakrywające nos i usta to podstawowy środek zapobiegawczy przeciw rozprzestrzenianiu się SARS-CoV-2. Przebywanie w nich przez wiele godzin... Choroby jamy ustnej mogą prowadzić do cukrzycy i zawału serca. Jak temu zapobiec? Kondycja jamy ustnej ma kluczowe, lecz niestety często nieuświadomione lub pomijane znaczenie, dla zdrowia całego organizmu. Zły stan zębów lub/i dziąseł może... Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej 2021: kolejny etap budowania świadomości stomatologicznej O zbliżającym się Światowym Dniu Zdrowia Jamy Ustnej (20 marca) rozmawiamy z prof. Marzeną Dominiak, prezydentem Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego. Materiały prasowe HO6c98.
  • ihsh1yl3i2.pages.dev/14
  • ihsh1yl3i2.pages.dev/27
  • ihsh1yl3i2.pages.dev/54
  • ihsh1yl3i2.pages.dev/20
  • ihsh1yl3i2.pages.dev/77
  • ihsh1yl3i2.pages.dev/53
  • ihsh1yl3i2.pages.dev/5
  • ihsh1yl3i2.pages.dev/37

    • bakterie w jamie ustnej zdjęcia